 |
| W tym roku za niecałe dwa miesiące w Krakowie odbędą się mistrzostwa Europy szkół. Jan Kusina wszystkich serdecznie zaprasza! Link po lewej stronie Szacharni |
Początki Krakowa oraz gry w szachy w Krakowie sięgają wczesnego średniowiecza. Miasto powstało na skrzyżowaniu dróg handlowych i prawdopodobnie przybywający tu kupcy przywieźli szachy. Znaleziska archeologiczne i literatura poświadczają, że szachy były już znane w Polsce, w XII wieku, za panowania Bolesława Krzywoustego.
W dni świąteczne w średniowiecznym Krakowie, po nabożeństwach wieczornych odbywały się zebrania cechowe, podczas których pito piwo, grywano w kości, karty i szachy. Gry w kości i szachy były w średniowieczu potępiane przez kler jako gry nieuczciwe, ale pozwalano je uprawiać wtedy, gdy „służą czystej rozrywce lub stanowią zajęcie umilające wieczorną wieczerzę”. Z czasem szachy rozpowszechniły się na dworach i zamkach, stanowiąc początkowo zajęcie wyłącznie rycerskie. Umiejętność gry w szachy uznana została za zaletę, zyskując wysoką rangę na dworze królewskim. O popularności szachów świadczą m.in. poemat „Szachy” Jana Kochanowskiego, traktat Cessolisa w zbiorach Biblioteki Jagiellońskiej „Solatium Ludi Scacirum” (”O obyczajach ludzi i powinnościach szlachty oraz ludu na podstawie gry w szachy”, „Moralizacja na podstawie gry w szachy”) przedstawiający terminologię i reguły gry, czy bursztynowa szachownica króla Zygmunta III Wazy w zbiorach Skarbca na Wawelu.
Królewska gra w Krakowie w sposób zorganizowany zaistniała w styczniu 1893 roku, kiedy to powstał Krakowski Klub Szachistów. 10 maja 1893 roku został zatwierdzony przez władze statut klubu. Klub nieprzerwanie istnieje od tego czasu. Krakowski Klub Szachistów był inicjatorem szachowego życia Krakowa. Na turniejach, meczach organizowanych przez klub gościli znakomici szachiści z całego świata m.in. Frank Marshal, Frederich Samisch.
W niepodległym państwie życie szachowe rozwijało się bujnie. Od 1926 roku rozpoczęto rozgrywanie turniejów o Mistrzostwo Krakowa oraz zawodów między reprezentacją Krakowa i Śląska. W 1926 roku powstał w Krakowie drugi klub szachowy Towarzystwo Miłośników Gry Szachowej im Józefa Dominika. W 1938 roku po raz pierwszy w Krakowie zorganizowano turniej eliminacyjny do I Mistrzostw Polski. W 1938 roku kluby podjęły prace nad opracowaniem statutu i utworzeniem Okręgowego Związku Szachowego. 4 maja 1939 roku dr Aleksander Ameisen wniósł podanie podpisane przez 15 osób fizycznych o rejestrację Okręgowego Związku Szachowego. Prawdopodobnie byli to członkowie Towarzystwa Miłośników Gry Szachowej im. Józefa Dominika. Podanie zostało oprotestowane przez Krakowski Klub Szachistów oraz Krakowski Klub Towarzyski. Archiwa Urzędu Wojewódzkiego, gdzie zostały złożone dokumenty zaginęły w czasie II wojny światowej. Działalność Związku nie trwała długo, gdyż wojna przerwała prace organizacji szachowych w Polsce na 6 lat.
Z chwilą wybuchu wojny życie szachowe Krakowa całkowicie zamarło. W pierwszych latach okupacji grywano tylko w kawiarniach, jednak od czasu aresztowań w „Kawiarni Plastyków” unikano miejsc publicznych, grano w mieszkaniach prywatnych. W Krakowie zapanowały szachy niemieckie. Generalny Gubernator Hans Frank ściągnął tu Efima Bogoljubowa, Aleksandra Alechina. 6-18 października 1941 rozegrano w Krakowie turniej z udziałem 11 szachistów niemieckich.
Po zakończeniu II wojny światowej szachy w Krakowie znalazły się w trudnej sytuacji. Brakowało literatury, sprzętu, wielu szachistów odeszło. 11 lutego 1945 roku reaktywowano w Krakowie zawieszony przez hitlerowców Polski Związek Szachowy. W lipcu 1945 r. na Walnym Zebraniu KKSz powołano Komitet Organizacyjny Związku Okręgowego, na czele którego stanął Witold Horain. 30 kwietnia 1946 roku odbył się pierwszy zjazd delegatów z całego kraju Polskiego Związku Szachowego. Bezpośrednio po zjeździe powstało 8 Okręgowych Związków Szachowych – wśród nich Krakowski Okręgowy Związek Szachowy, z siedzibą przy ul. Basztowej 18. Po reformie administracyjnej Państwa 1 stycznia 1990 Krakowski Okręgowy Związek Szachowy zmienił nazwę na Małopolski Związek Szachowy. Związek jest stowarzyszeniem zarejestrowanym w sądzie rejestrowym, zrzesza 34 kluby z Województwa Małopolskiego i około 2800 szachistów. Kadencja władz trwa 4 lata. Działalność Związku jest wielotorowa, obejmuje ona: szkolenie dzieci i młodzieży, szkolenie oraz doszkalanie trenerów i instruktorów, szkolenie sędziów, szkolenie nauczycieli realizujących program „Szachy w Szkole”, organizację rozgrywek indywidualnych i drużynowych z cyklu Mistrzostw Polski, organizację memoriałów (Remigiusza Bobołowicza, Stanisława Łobaziewicza), organizację turniejów propagujących szachy. Związek był organizatorem wielu imprez centralnych, zleconych przez Polski Związek szachowy. Były to m.in. Mistrzostwa Polski Juniorów do lat 16 i 18 (od 2004 do 2009), Indywidualne Mistrzostwa Polski Mężczyzn (1948, 1953, 1978, 2006), Indywidualne Mistrzostwa Polski Kobiet (2008), Akademickie Drużynowe Mistrzostwa Świata w Szachach (1964), Mistrzostwa Polski Nauczycieli, Mistrzostwa Polski Amatorów, Konferencje Sędziowskie (2012, 2016, 2017). Rokrocznie Związek organizuje również dwa międzynarodowe wydarzenia: Międzynarodowe Mistrzostwa Małopolski (od 1990) oraz Międzynarodowy Festiwal Szachowy „Cracovia” (od 1990.)
W 2011 roku Związek realizował imprezy o zasięgu światowym: Indywidualne Mistrzostw Świata Szkół w Szachach oraz Kongres FIDE. W 2018 roku Związek organizuje w Krakowie Mistrzostwa Europy Szkół.
Małopolski Związek Szachowy ściśle współpracuje z Urzędem Miasta Krakowa, Urzędem Marszałkowskim Województwa Małopolskiego, Polskim Związkiem Szachowym, Małopolskim Związkiem Stowarzyszeń Kultury Fizycznej, Kuratorium Oświaty i wieloma innymi instytucjami. Aktualności szachowe dostępne są na stronie internetowej Związku: www.mzszach.krakow.pl
Jan Kusina
Prezes Małopolskiego Związku Szachowego
